Okula Başlama ve Uyum Süreci

Okula başlamak hem çocuklar hem de ebeveynleri için heyecan verici bir yenilik ama aynı

zamanda kaygı uyandırıcı bir değişimdir. Bu süreç, çocuk için bilinmezliğin kapısını

aralamaktır. Ebeveyn olarak okula uyum sürecinde hem kendinizi hem de çocuğunuzu

hazırlamak ve teşvik etmek işleri kolaylaştıracaktır.

Çocuğun okula hazırlanması ve uyum sürecini sağlıklı bir şekilde yaşaması mümkündür.

Lakin bunun için iyi bir planlamaya ve zamanlamaya ihtiyaç vardır.

Önce Siz Hazır Olun

Çocuğun anaokuluna/kreşe başlama sürecinde ebeveynlerin de duygusal olarak hazır olması

önemlidir. Çocuk ailesinden ayrılırken ebeveyninin üzüntüsünü ve kaygısını hissettiğinde

uyum süreci zorlaşmaktadır. Mümkün olduğunca sürecin normal ve gelişimsel olduğunu

kendinize anımsatmanız önemlidir.

Merak Uyandırın

Okulla ilgili çocuğunuzda merak uyandırmanız çocuğunuzun ilgisini çekecektir.

Çocuğunuzun okulun nasıl bir yer olduğunu, neye benzediğini, içinde nelerin olduğunu

sorgulamasına, hayal etmesine fırsat sunabilirsiniz. Öte yandan çocuğunuzun okulla ilgili

öğrenmek istediklerini birlikte not alıp, merak ettiklerini okul ziyaretinizde birlikte sormayı

deneyebilirsiniz.

Ön Araştırma Yapın

Çocuğunuzla birlikte, belirlediğiniz okulun broşürüne, web sitesine birlikte göz atabilirsiniz.

Böylece çocuğun okuluyla ilgili merakı ve ilgisi artacaktır. Aynı zamanda gününün büyük bir

kısmını geçireceği kuruma aşinalık kazanacaktır.

Okulu Tanıdık Bir Yer Haline Getirin

Okula başlamadan önce okulu ziyaret etmek, buranın güvenli ve tanıdık bir yer olduğunu

çocuğa hissettirmek alışma sürecinde etkili olacaktır.

Öğretmeniyle Tanışın

Eğer mümkünse okul başlamadan çocuğunuzu öğretmeniyle tanıştırabilirsiniz. Diğer

çocukların olmadığı, öğretmeniyle kısa süre de olsa sohbet etme fırsatı bulan çocuk

bilinmeyen dünyaya daha rahat adapte olacaktır.

Detaylıca Anlatın

Çocuğunuza nereye gideceği, ne kadar süre vakit geçireceği, neler yapacağı, ne zaman yemek

yiyeceği, okulun imkanları, onu okula kimin bırakacağı ve okuldan kimin alacağı, servis

kullanıp kullanmayacağı, kullanacaksa evde kimin karşılayacağı gibi tüm rutin süreçleri

detaylı anlatmak gereklidir. Özellikle 7 yaş önce çocuklara okulda geçirecekleri süre somut

örneklerle anlatılmalıdır. Örneğin; ‘Okulda sinema izlediğin süre kadar kalacaksın’ gibi.

Okulla İlgili Süreçlere Çocuğu Dahil etmek.

Okulla ilgili yapılan alışverişlerde, ev ve oda düzenlemelerinde çocuğun fikrini almak, ona

seçenekler sunmak ve çocuğu sürece dahil etmek, çocuğunuzun motivasyonunu, heyecanını

ve ilgisini arttıracaktır.

İlk Günleri Kısa Tutun

 Okula yeni başlangıçlarda günün uzun tutulmaması önemlidir. Okulun, öğrendiği, eğlendiği,

ve keyif aldığı bir yer olduğunu hisseden çocuk okulla ilgili olumlu bir algı geliştirecektir.

Çocuğun okulda kalma süresi yavaş yavaş attırılmalıdır. Çocuğun okulda geçirdiği vakit ne

kadar keyifli olur ve ne kadar tadı damağında kalırsa o denli olumlu bir ilişki geliştirilecektir.

Kitaplardan Destek Alın

Okula başlamak hakkında pek çok öykü kitabı bulunmaktadır. Bu kitapları çocuğunuzla

birlikte okumak uyum sürecinde hem size hem de çocuğunuza destek olacaktır. Öte yandan

okulda olumsuz günler geçiren çocuklarla ilgili de pek çok öykü kitabı mevcuttur. Böyle bir

durum yaşanması durumunda bu kitaplara da başvurulabilir. Böylece okulla ilgili kaygı,

endişe, üzüntü, öfke gibi duyguların pek çok çocuk tarafından yaşandığını anlayan çocuk

süreci zihninde normalize edecektir.

Çocuğunuzun Yanında Olun

Malesef pek çok okul yöneticisi ve öğretmen ağlasa da çocuğu okulda bırakıp, ebeveyninin

uzaklaşmasını ister. Hatta kucaklarına alıp çocuğu oradan uzaklaştırırlar. Oysa bu son derece

yanlış ve travmaya sebebiyet verebilecek bir durumdur. Bağlanma çalışan pek çok uzman,

çocuğun, bağlanma figürünün (genelde anne, baba veya aileye yakın biri) olmadığı bir

ortamda tek kalmasının fazlaca olumsuz sonuçlar doğurabileceğini ortaya koymaktadır.

Çocuk, yeni mekanı ve yeni insanları, güvende hissettiği bir kişiyle keşfettiğinde alışması ve

yeni kişilere güvenmesi çok daha rahat gerçekleşecektir. Çocuğunuzun hazır olup olmadığını

en iyi siz bilirsiniz. Bu konu hakkında okul idaresi ve öğretmeniyle özel olarak

görüşebilirsiniz. Okuldan 1- 2 günde gönderilmek yerine adım adım uzaklaşmayı tercih etmek

en sağlıklı yöntem olacaktır.

Model Olun

Kendi çocukluğunuzdaki olumlu okul anılarınızdan çocuğunuza bahsedebilirsiniz. Öte yandan

çocuğunuzun bu sene okula başlayacağı için ne denli mutlu ve heyecanlı olduğunuzu

belirtebilirsiniz.

Öğretmenine Güvendiğinizi Hissettirin

Ebeveyninin, öğretmenine ve okuluna güvendiğini, inandığını, onu sevdiğini gören çocuk

benzer duyguları hissetmeye ve davranışlarını buna göre şekillendirmeye meyilli olacaktır.

Eğer öğretmenle ilgili endişeleriniz ve kaygılarınız varsa bunu çocuğun yanında telaffuz

etmemek olumsuz bir bağ geliştirmeyi önleyecektir.

Sorularını Yanıtlayın

Bu süreçte çocuğunuzun sorduğu tüm sorulara sabırla yanıt vermek önemlidir. Çocuğun çok

soru sorması, merakını gidermenin yanı sıra kendisini rahatlatma ihtiyacından dolayıdır. Nasıl

yanıt verileceğini bilmediğiniz sorular olması durumunda ‘Bunu nasıl açıklayabileceğimi

bilmiyorum, yanıtı öğrenip seni bilgilendirebileceğim’ diyebilirsiniz.

Hazırlıklı Olun

Uyum sürecinde çocuğunuzdan gelebilecek olumlu ve olumsuz cümlelere ve davranışlara

hazırlıklı olmanız önemlidir. Kimi zaman bu süreçte çocuklar tarafından gerileme

davranışlarının sergilendiği, yani kazanılmış becerilerde gerileme oluşabildiği

görülebilmektedir.

Sebebini Anlayın

Eğer çocuğunuz okula uyumda zorluk yaşıyor ve gitmek istemiyorsa bu davranışların ve

çocuğunuzun duygularının altında yatan dinamikleri araştırmak ve sorgulamak önemlidir.

Çocuklar bu süreçte ebeveyne aşırı bağlı oldukları, yalnız hissettikleri, hep okulda

kalacaklarını düşündükleri, evde annesi ve kardeşinin güzel vakit geçirdiği ve kendisinin

bundan mahrum kaldığı, isteklerini ifade etmekten korkması gibi pek çok sebepten dolayı

okula gitmek istemiyor olabilirler.

Kendinizi Dinleyin

Çocuğunuzun okula uyum sürecinde ebeveynleri olarak elbette sizin de yoğun duygularınız

olacaktır. ‘Alışamayan tek çocuk benim çocuğum mu ?’, ‘Beni özledi mi ?, ‘Yemeğini

yiyebildi mi?’ gibi. Yoğun duygular ve merak son derece normaldir. Çocuğunuzun okula

uyum sürecinde kendinize iyi bakmanız oldukça önemlidir. Siz iyi olursanız, çocuğunuz da

iyi olacaktır.

Zamanla İlgili Hassasiyet Göstermek

Özellikle okulun ilk günlerinde çocukları vaktinde okula bırakmak ve vaktinde teslim almak

veya karşılamak çok önemlidir. Okula geç giden çocuk, güne çoktan başlamış ve kaynaşmış

bir gruba dahil olmakta güçlük yaşayabilecektir. Öte yandan okuldan geç alınan çocuk ‘ben

unutuldum’, ‘okulda kaldım’ ‘değersizim’ ‘sevilmiyorum’ ‘önemsizim’ gibi duygular

hissedebilecektir. Ebeveyn için 5 dakika geç kalmak çocuğun dünyasında büyük serzenişlere

neden olabilmektedir.

Kararlı ve Tutarlı Olmak

Her konuda olduğu gibi okula uyum sürecinde de ebeveynin istikrarlı, kararlı ve tutarlı bir

tavır takınması önemlidir. Ağladığı için ‘Tamam canım, bugün gitmesen de olur’ tutumu,

çocukta ‘ağladığımda istediklerimi elde ediyorum’ algısını oluşturacaktır. Bu söylemlerin

yerine ‘Seni anlıyorum, bu gerçekten sana zor geliyor, merak etme, yanındayım.’ söylemleri

çocukta güven uyandıracaktır. Böylece çocuk ailesinin sözlerine bağlı olan bir yapıda

olduğunu bir kez daha görmüş olacaktır.

Siz ondan ayrılın ki, o da sizden ayrılsın

Kimi zaman çocuklar okula başlamaya son derece hazırken, ebeveynler çocuğun

kendilerinden bağımsızlaşmasına hazır değildir. Hatta başka bir yetişkine çabuk alışmasını bir

ihanet olarak algılamaktadırlar. Böylesi bir süreç okula uyumu oldukça zorlaştıracaktır.

Arkadaşlık İlişkilerini Destekleyin

Okulda tanıştığı arkadaşlarıyla dışarıda da programlar yapmak paylaşımı ve bağı arttıracaktır.

Tanıdığı ve aşina olduğu kişilerin bulunduğu ortama girmek çocuk için daha kolay olacaktır.

Bir Objeyi Okula Götürmesine İzin Vermek

Okulla ev arasında bir bağ köprüsü vazifesini görecek olan bir nesneyi öğretmenin bilgisi

dahilinde okula götürmek çocukları pek çok zaman rahatlatmaktadır. Aile fotoğrafı, peluş ayı,

bebeklikten beri kullanılan battaniye çocuklara güven ve huzuru verebilmekte, özlemini bir

süreliğine dindirebilmektedir.

Bir Ayrılma Rutini Oluşturmak

Çocuklar rutin davranışları çok severler. Ne zaman ne yapılacağını bilmek onların güvende

hissetmesine imkan sağlar. Uyurken bir masal okuyup, yanağına öpücük kondurmak gibi

okulda da kısa bir vedalaşma ritüeli oluşturulabilir. Özel bir sarılma, sözcük, öpme gibi.

Okul Sonrasında Çocuğunuzla Aktif Zaman Geçirmek

Özellikle ilk günler, çocuğun her şeyin eskisi gibi normal, sevgi , şefkat ve güven dolu

gittiğinden emin olma arzularıyla geçer. Dolayısıyla ilk günlerde okul sonrası birlikte keyifli

ve kaliteli vakit geçirilmeye özen gösterilmesi önemlidir.

Günün Değerlendirilmesiyle İlgili Sorgulayıcı Olmamak.

Okulla ilgili sorular sorarken çocukla konuşulduğu unutulmamalıdır. Sürece kendi

gününüzden bahsederek başlayabilirsiniz.‘Günün nasıl geçti?’ sorusu yerine ‘Bugün sana ne

komik geldi?’, ‘Bugün seni en çok ne şaşırttı?’ gibi sorular sormak çocuğun sorgulandığını

hissetmesi yerine keyifle gününü gözden geçirmesine imkan sağlayacaktır.

Okulla İletişim Kurun ve Ortak Dil Kullanın

Uyum sürecinde çocuğunuzun sınıf ve rehber öğretmeniyle düzenli iletişimde bulunmak, geri

bildirim almak, çocuğun süreciyle ilgili okulu bilgilendirmek önemlidir.

Okula Başka Birisinin Götürmesini Denemek

Eğer çocuğunuz özellikle belli kişilerle okulda vedalaşmakta güçlük yaşıyorsa diğer aile

fertlerinden veya yakınlarından yardım almak etkili olabilmektedir. Örneğin; çocuk özellikle

babadan ayrılmakta güçlük yaşıyorsa, okula annesinin bırakması gibi.

Çocuğunuzun Okulda Yaptığı Faaliyetlerden Bir Sergi Oluşturmak.

Okulla ev arasındaki bağı pekiştirmek için çocuğun okulda yaptığı ürünlerden oluşan, sizin bu

çalışmalara kıymet verdiğinizi çocuğa hissettiren bir sergiyi evinizde çocuğunuzla birlikte

hazırlayabilirsiniz.

Çocuğunuza ve Kendinize Zaman Tanımak.

Her çocuğun süreci ve yolculuğu biriciktir. Kendinize ve çocuğunuza zaman tanımanız

önemlidir.

 Duygularını Aynalayın

Özellikle değişim süreçlerinde birileri tarafından anlaşıldığını hissetmek hem çocuklar hem de

yetişkinler için oldukça önemlidir. ‘Haklısın, bu çok kolay değil, ben sana destek için

yanındayım’, ‘Çok keyifli bir hafta sonu geçirdin, sabah erken kalkıp okula gitmek zor

geliyor, anlıyorum’ gibi cümleler çocuğun duygularını anlaşıldığı ve sürece eşlik edildiği

mesajını verecektir.

 Uzman Desteği Alın

Okula başlama ve uyum oldukça önemli bir yaşam olayıdır. Bu süreçte ihtiyaç halinde uzman

desteği almak önemlidir.

Referanslar

Gözde İnal, Okula Başlama ve Uyum Süreci.

Nilüfer Devecigil, Okul yönetimi çocuğunuz ağlarken "Bırakın, Gidin" diyorsa gidenlerden

olmayın!