Karne Yazısı
2018-2019 eğitim senesi biterken pek çok ebeveynin,
eğitimcinin ve öğrencinin gündeminde “karne” var. Karne
değerlendirmesi konusunda bazı pratik bilgileri sizle paylaşmak
isterim.
Öncelikle biraz klişe olmakla birlikte karnenin bir yaşam
başarısı olmadığı gerçeğini anımsamakta fayda var. Ülkemizdeki
eğitim sistemi gelişmekle beraber, her bir çocuğun özgün
becerilerini besleyen, farklıkları gözeten bir eğitimi sistemimiz
henüz yok. Eğitimcilerin ve ebeveynlerinin odak noktasının
çocukların biricikliğini keşfetmek ve kendilerini ifade edecek
alanlar yaratmalarını desteklemek olduğunu belirtmek isterim.
*Genelde “Kötü” olarak betimlenen karne nasıl
değerlendirilmeli?
Ebeveyn olarak yalnızca olumsuzlara odaklanmayın.
Çocuğunuzun güçlü yanlarını vurgulayın. Her çocuğun başarılı
olduğu alanlar vardır. Eksik yanlara odaklanmaktansa çocuğun
kuvvetli yanlarını ortaya çıkartın. Daha önce üstesinden geldiği
durumları anımsatın. Çocuk öz kaynaklarını anımsadığında,
özgüveni pekişecektir.
Çocuğunuzu suçlamak, rencide etmek, etiketlemek, hele ki
şiddet kullanmak çocuğu travmatize etmekten başka hiçbir işe
yaramayacak, aksine işleri daha kötüye götürecektir.
Her çocuk biriciktir. Bu süreçte çocuğunuzun öğretmeniyle
irtibata geçin ve çocuğunuza özgü öneriler alın.
Aile toplantısı yapın. Okulda neden zorlandığını, neye ihtiyacı
olduğunu dinleyin. Birlikte çözüm geliştirin. Tüm aile meclisi
toplanarak, çocuğun kendi çalışmasını ve performansını
değerlendirmesi istenebilir. Daha iyi bir performans geliştirmek
için neler yapılabileceği çocukla ailenin ortaklaşa bir plan
yapmasıyla mümkün olacaktır.
Ebeveynler kendi okul deneyimlerini, anılarını, sorunlarla nasıl
başa çıktıklarını çözüm önerileriyle birlikte aktarabilir. Sorun
odaklı değil, çözüm odaklı olmak çocuğun da bakış açısını
değiştirecektir. Çocuğa ilerde nasıl bir hayat hayal ettiği, o
hayale ulaşmak için hangi adımları atabileceği sorulabilir.
Göreceksiniz, aslında çocuklar neler yapmaları gerektiğini
aslında gayet iyi biliyorlar. Tek ihtiyaçları olan şey
ebeveynlerinin sevgisi, ilgisi, sabrı ve kendilerine olan inancını
hissetmek.
Daha çok iletişim kurun. Çocuğunuzu yüreklendirin.
Hiçbir şekilde çocuğunuzu diğer çocuklarla kıyaslamayın.
Kıyaslanmak bir çocuğun haset, değersizlik, yetersizlik
duygularını besler, öfkesini arttırır. ‘Okul başarısında iyi
olamadıysam, başarısızlık konusunda en iyisi olabilirim’ inancı
pek çok kıyaslanan çocukta oluşur.
Çocuğunuzun yanında bir başkasını aşırı övmeyin. Bu övgüyü
kendi başarısızlığı gibi algılayacaktır.
Asla ama asla şiddet kullanmayın. Bu istismardır.
Umursamaz davranmayın, bu çocuğun ihmal edildiğini ve
değersiz olduğunu hissetmesine sebebiyet verir.
Her koşulda sevildiğini hissettirin. Aksi takdirde çocukta
‘yalnızca başarılı olursam sevilirim’ algısı oluşur. Bu koşullu
sevgidir. Her koşulda ebeveyninin desteğini hisseden çocuk
duygusal ve akademik olarak ivme kazanacaktır.
Eksiklerini telafi edebileceğini, bunun bir deneyim olduğunu ve
fırsata çevrilebileceğini anlatın.
Gerçekçi Hedefler Koyun: Gerçekçi hedefler koymak ve bu
doğrultuda planlar yapmak önemlidir. Çocuğun asla
gerçekleştiremeyeceği hedefler, onu çalışmaktan alıkoyacaktır,
özsaygısının ve özgüveninin zedelenmesine sebebiyet verecektir.
Utanma, suçlama, aşağılama çocukta semptom ve patoloji
oluşmasına sebep olur.
Rolleri karıştırmayın. Çocuğunuzun öğretmeni değil ebeveyni
olduğunu kendinize anımsatın.
Gelecek dönemde akademik olarak ivme kazanacağına olan
inancınızı ve güveninizi hissettirin.
Gelecek dönem için çalışma planı oluşturun. Bu plana sadık
kalın. Planda düzenli molalara yer verin.
Geçmişi Gündeme Getirmekten Kaçının: Çocuklara, sürekli
karnelerindeki düşük notları anımsatılarak, rencide
edilmemelidir.
Çocuğunuzun okulda yaşadığı akademik sorunların altında
öğrenme güçlüğü, dikkat eksikliği, gelişimsel bozukluklar,
olumsuz hayat olayları, uyum ve davranış sorunları olabilir. Bu
süreçte uzman desteği alın.
*Genelde “İyi” olarak betimlenen karne nasıl değerlendirilmeli?
Aşırı ve büyük ödüller yerine çocuğunuzun çabasını takdir edin,
tebrik edin, çocuğunuza sarılın, temas edin.
Karne iyiyse; ‘Hemen bu notlara güvenme’ gibi söylemlerden
kaçınmak, çocuğun başarısının tadını çıkarmasına imkan
sağlamak önemlidir.
Her türlü rekabetin önüne geçilmelidir. ‘Bak sen ondan iyi
almışsın’ gibi kıyaslamalar çocuğun arkadaşlarına karşı olumsuz
bir perspektif ve algı oluşturmasına sebebiyet verecektir.
*Karne değerlendirmesinde yapılan ebeveyn hataları
Ebeveynler karneyi değerlendirirken, olumlu sonuçlarda bu
süreçten kendilerine pay çıkarma, olumsuz sonuçlarda ise bu
durumun kendileriyle hiçbir ilişkisi olmadığını düşünme
eğilimindedir. Oysa aile bir sistemdir ve başarı da başarısızlık da
değerlendirilirken aile üyeleri objektif olmalıdır.
Ebeveynler bu süreçte kendilerini de değerlendirmelidir.
Çocuklarının okul başarısı için gerekli olan huzurlu ev ortamı,
kapsayan ve destek olan ebeveyn tutumunu sergileyip
sergilemedikleri, süreçteki yaklaşımları, ebeveyn tutumları
arasında fark olup olmadığını gözden geçirmek önemlidir.
Aşırı uçlarda tavır ve tutumda bulunmak, Aşırı övmek veya
yıkıcı bir tutum sergilemek.
Rencide etmek, suçlamak, etiketlemek, kıyaslamak.
Karneyi hayat başarısı olarak görmek.
Cezalandırmak veya aşırı ödüllendirmek.
Yalnızca olumsuzluklara veya olumlulara odaklanmak.